Η πιο συνηθισμένη θέση τοκετού στην Ελλάδα είναι η ύπτια θέση. Είναι όμως η καλύτερη για έναν φυσιολογικό τοκετό; Τι αποτελέσματα έχει η μονομερής χρήση της συγκεκριμένης θέσης κατά τη διάρκεια του τοκετού;

Όλες οι γυναίκες προσδοκούμε έναν σύντομο και ανώδυνο τοκετό. Όσο απλό κι αν ακούγεται, η εναλλαγή των θέσεων και των στάσεων κατά τη διάρκεια του τοκετού παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην πιο εύκολη και γρήγορη εξέλιξη του.

Ήδη από το 1985, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας στις κατευθυντήριες οδηγίες που εξέδωσε για το φυσιολογικό τοκετό υπογραμμίζει ότι η επίτοκος πρέπει:

α) να έχει ελευθερία επιλογής θέσης και κίνησης καθ' όλη τη διάρκεια του τοκετού

β) να ενθαρρύνεται να μη μένει σε ύπτιες θέσεις κατά τον τοκετό.

Από τότε, πλήθος μελετών έχουν τεκμηριώσει τα ευεργετικά οφέλη των όρθιων και των πλάγιων θέσεων και τη δυσμενή επίδραση της ύπτιας θέσης στην εξέλιξη του τοκετού και τα περιγεννητικά αποτελέσματα.

Τι αναφέρουν τα βιβλιογραφικά δεδομένα για την ύπτια θέση

Η ύπτια θέση χρησιμοποιείται πιο συχνά στο ιατροκεντρικό μοντέλο μαιευτικής φροντίδας που υπάρχει αυτή τη στιγμή στη χώρα μας.

Δεν είναι τυχαίο ότι εισήχθη στην κλινική πράξη (αντικαθιστώντας τις παραδοσιακές πλάγιες και όρθιες θέσεις) ταυτόχρονα με την ιατρική περίθαλψη του τοκετού. Το μοναδικό της πλεονέκτημα αφορά (και συνεχίζει να αφορά) το τι είναι μια πιο βολική θέση όχι τόσο για την επίτοκο όσο για το άτομο που επιβλέπει και εκτελεί τον τοκετό.

Μόνο σε αυτή τη θέση ο επιβλέπων τον τοκετό είναι απόλυτα σίγουρος ότι η επίτοκος δε θα αφαιρέσει κατά λάθος τον φλεβοκαθετήρα, τον ουροκαθετήρα, τον καθετήρα της επισκληριδίου ή τις κεφαλές του καρδιοτοκογράφου.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα καταλαβαίνουμε πως η κατεξοχήν χρήση της ύπτιας θέσης εμποδίζει την επίτοκο να «βιώσει» τον τοκετό με την έννοιατης «φυσιολογικότητας» του φαινομένου.

Πέρα από τις ψυχολογικές, κοινωνιολογικές ή λαογραφικές προεκτάσεις η ύπτια θέση κατά τον τοκετό δεν επιδρά θετικά στο μηχανισμό του τοκετού σε επίπεδο ανατομίας και φυσιολογίας.

Πιο συγκεκριμένα:

• Η ύπτια θέση προκαλεί επιπρόσθετη συμπίεση (ήδη η διευρυμένη μήτρα συμπιέζει) των μεγάλων αγγείων που βρίσκονται παράλληλα με τη σπονδυλική στήλη. Αυτή η συμπίεση παρεμποδίζει την κυκλοφορία του αίματος (άρα και του οξυγόνου) προς τη μητροπλακουντιακή μονάδα, με συχνό επακόλουθο την εμβρυϊκή δυσχέρεια. Από την άλλη, η συμπίεση της κάτω κοίλης φλέβας παρεμποδίζει την επιστροφή του αίματος στην καρδιά, αυξάνοντας την πιθανότητα μητρικής υπότασης και αιμορραγίας κατά το τρίτο στάδιο του τοκετού.

   

• Η ύπτια θέση «εξουδετερώνει» την ευκινησία των αρθρώσεωνπου συμμετέχουν στον τοκετό. Καταργείται η δυνατότητα του ιερού οστού να κινηθεί προς τα πίσω και έτσι να μεγαλώσουν οι εγκάρσιες (κατά ένα εκατοστό) και προσθιοπίσθιες (κατά δύο εκατοστά) διάμετροι της εξόδου της πυέλου. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η θέση «οκλαδόν» ή η θέση «βαθύ κάθισμα» προσφέρουν μια κατά μέσο όρο 30% μεγαλύτερη διάμετρο εξόδου, σε σύγκριση με την ύπτια θέση.

   

• Η ύπτια θέση μετατρέπει τη βαρύτητα από σύμμαχο σε αντίπαλο. Οι συστολές της μήτρας, οι εξωθητικές ενέργειες της επιτόκου και η βαρύτητα πρέπει να ασκούνται προς την ίδια κατεύθυνση για να επιτευχθεί συνέργεια δυνάμεων. Όταν όλες οι παραπάνω δυνάμεις ασκούνται προς την ίδια κατεύθυνση μειώνεται η συνολική διάρκεια του τοκετού και κατανέμεται ομοιόμορφα η πίεση που ασκείται στους μύες του πυελικού εδάφους.Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η ύπτια θέση απαιτεί περισσότερη προσπάθεια, - και άρα περισσότερη ενέργεια - προκαλεί περιττό πόνο και αυξάνει σημαντικά τη διάρκεια του δευτέρου σταδίου του τοκετού (στάδιο της εξώθησης).

   

• Επιπρόσθετα, η ύπτια θέση στο δεύτερο στάδιο του τοκετού συνδέεται με υψηλότερη πιθανότητα τραυματισμού του περινέου καθώς δεν επιτρέπει την ομαλή διάταση των μυών του περινέου επειδή η κατανομή της πίεσης δεν είναι ομοιόμορφη.

                                           Ύπτια θέση

Τέλος, βιβλιογραφικά δεδομένα δείχνουν ότι η ύπτια θέση συνδέεται με:

α) πιο έντονο αίσθημα του πόνου του τοκετού

β) μειωμένη κινητικότητα της επιτόκου με αποτέλεσμαμεγαλύτερη διάρκεια του τοκετού

γ) αυξημένη συχνότητα χρήσης αναρροφητικής ή μεταλλικής εμβρυουλκίας

δ) αυξημένη συχνότητα περινεοτομής

ε) αυξημένη πιθανότητα κακής θέσης και προβολής του εμβρύου

στ) αυξημένη συχνότητα δυστοκίας ώμων, λόγω περιορισμού των διαμέτρων της πυέλου

z) αυξημένη διάρκεια (τουλάχιστον κατά μία ώρα) του πρώτου σταδίου του τοκετού.

Βάση των παραπάνω, φαίνεται πως η μονομερής χρήση της ύπτιας θέσης κατά τη διάρκεια του τοκετού δε βοηθά, αλλά δυσχεραίνει την εξέλιξή του.

Είναι σημαντικό, οι εμπλεκόμενοι στον τοκετό (με πρώτη την ίδια την επίτοκο) να γνωρίζουν πως η εναλλαγή των θέσεων στον τοκετό είναι πιο σημαντική από την επιλογή μόνο μίας συγκεκριμένης. Εξάλλου δεν υπάρχει μόνο μια «σωστή» αλλά πολλές θέσεις, οι οποίες έχουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους. Το βασικό κριτήριο κατά την υιοθέτηση μιας θέσης είναι η άνεση της επιτόκου.

Tips:

- Νοιώστε ελευθερία κινήσεων κατά τη διάρκεια του τοκετού σας αλλάζοντας θέσεις που θα σας επιτρέψουν να νοιώσετε άνετα με το σώμα σας. Η καθήλωση σε μια μόνο θέση (και ιδιαίτερα η καθήλωση στην ύπτια θέση) δυσχεραίνει την εξέλιξη του τοκετού.

- Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε την ανάγκη σας - στη μαία και το γιατρό σας-για μια βολική θέση τοκετού και για μεγαλύτερη κινητικότητα που θα σας ανακουφίσει και θα σας βοηθήσει να γεννήσετε πιο εύκολα.

Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε το άρθρο: Ωφέλιμη η εναλλαγή των θέσεων και η κινητικότητα κατά τον τοκετό. Γιατί είναι καλό η επίτοκος να αλλάζει θέσεις και στάσεις;

Άρθρο: Βικεντία Χαριζοπούλου, Μαία, MSc, PhD

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

De Jonge A, Teunissen TA, &Lagro-Janssen AL. Supine position compared to other positions during the second stage of labor: a meta-analytic review. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology. 2004;25(1):35-45

Terry RR, Westcott J, O'Shea L, & Kelly F. Postpartum outcomes in supine delivery by physicians vs nonsupine delivery by midwives. Journal of the American Osteopathic Association.2006;106(4):199-202

Lawrence A, Lewis L, Hofmeyr GJ, Dowswell T, & Styles C. Maternal positions and mobility during first stage labour. Cochrane Database Syst Rev. 2009;15(2):CD003934. doi: 10.1002/14651858.CD003934

Roberts CL, Algert CS, Cameron CA, &Torvaldsen S.A meta-analysis of upright positions in the second stage to reduce instrumental deliveries in women with epidural analgesia.ActaobstetriciaetgynecologicaScandinavica. 2005;84(8):794-8

Nasir A, Korejo R, Noorani KJ. Child birth in squatting position.Journal of the Pakistan Medical Association.2007;57(1):19-22

Lawrence A, Lewis L, Hofmeyr GJ, Styles C. Maternal positions and mobility during first stage labour. Cochrane Database Syst Rev. 2013Oct 9;10:CD003934.doi: 10.1002/14651858.CD003934

Φωτογραφία: www.giving-birth-naturally.net