Μουσικοθεραπεία και εγκυμοσύνη

Μεταξύ των πολλών εφαρμογών που έχει η μουσικοθεραπεία είναι και αυτή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η έγκυος μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη από τη χρήση της μουσικής.

Η μουσική από την αρχαιότητα έπαιζε σημαντικό ρόλο στον άνθρωπο και ασκούσε σωματική και ψυχοπνευματική επιρροή. Οι πρωτόγονοι πίστευαν, πως κάθε ζωντανό πλάσμα είχε το δικό του ιδιαίτερο ήχο και το προσωπικό του τραγούδι, που είχε τη δύναμη να απελευθερώνει το νου, την ψυχή και το σώμα. Αυτή τη δύναμη της μουσικής μπόρεσε ο άνθρωπος να εκμεταλλευτεί προς συγκεκριμένη κατεύθυνση, που θα τον βοηθούσε στην επίλυση μιας σειράς ψυχοσωματικών προβλημάτων, δημιουργώντας τη μουσικοθεραπεία.

Τι είναι όμως η μουσικοθεραπεία;

Είναι η χρήση της μουσικής για θεραπευτικούς σκοπούς. Πρόκειται για μια μέθοδο, που χρησιμοποιείται με σκοπό να απαλύνει τον πόνο, να βελτιώσει την ποιότητα ζωής και την αυτοπεποίθηση. Είναι μια μορφή δημιουργικής ψυχοθεραπείας, η οποία δεν αφορά μόνο άτομα που νοσούν, αλλά και υγιείς ανθρώπους. Ως μέθοδος περιλαμβάνει μουσική ακρόαση, αυτοσχεδιασμό και μπορεί να περιέχει λεκτική επικοινωνία ακόμα και ρυθμική κίνηση του σώματος.

Δεν απαιτείται μουσική γνώση, αλλά έκφραση, επεξεργασία συναισθημάτων και αξιοποίηση της δημιουργικότητας και της θετικής ενέργειας που διαθέτει το άτομο. Η μέθοδος συνίσταται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για τον περιορισμό φαινομένων αϋπνίας, νευρικότητας, άγχους, μελαγχολίας, καθώς και στη δημιουργία αισθήματος ευφορίας και χαλάρωσης.

Άλλα σημαντικά οφέλη είναι η σύναψη δεσμών και μιας ιδιαίτερης πρώιμης επικοινωνίας με το έμβρυο, η ανάπτυξη ευνοϊκών προϋποθέσεων για φυσιολογική ανάπτυξή του, αλλά και η υποβοήθηση που προσφέρεται κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Η μουσικοθεραπεία πραγματοποιείται στα πλαίσια συνεδριών, όπου η μέλλουσα μαμά καλείται κάποιες φορές να συμμετέχει και ενεργά, παίζοντας κάποιο όργανο και αυτοσχεδιάζοντας. Επαγγελματίες της μεθόδου είναι οι μουσικοθεραπευτές με εξειδίκευση σε γνώσεις μουσικής και ψυχολογίας, που βοηθούν ουσιαστικά στην επιτυχία της μεθόδου.

Επίδραση της μουσικής στα έμβρυα

Η μουσική επιδρά όχι μόνο στη μητέρα, αλλά και στα έμβρυα. Για την ακρίβεια υπάρχει μουσική γνώση πριν τη γέννηση. Πώς συμβαίνει όμως αυτό;

Τα πρώτα ακουστικά ερεθίσματα του εμβρύου έχει βρεθεί ότι σχετίζονται με την ανάπτυξη του εγκεφαλικού φλοιού και σε κάποιο βαθμό με το δείκτη νοημοσύνης. Οι μουσικές εμπειρίες αρχίζουν ήδη από την ενδομήτρια ζωή και ιδιαίτερα στο τελευταίο τρίμηνο, επιτρέποντας στο έμβρυο να λαμβάνει μηνύματα τόσο από το περιβάλλον μέσα στη μήτρα όσο και από το εξωτερικό περιβάλλον.

Οποιαδήποτε ηχητική δόνηση παράγεται από τη μητέρα, μεταφέρεται στη μήτρα και μέσω του αμνιακού υγρού στο έμβρυο. Με αυτό τον τρόπο γίνονται αισθητές οι δονήσεις, που προέρχονται από το εσωτερικό του σώματος της μητέρας, όπως αγγειακοί και εντερικοί ήχοι, ο παλμός της καρδιάς και η αναπνοή της.

Το έμβρυο μαθαίνει από τα ακουστικά αυτά ερεθίσματα και αντιδρά σε αυτά.

Το πιο τακτικό ηχητικό (μουσικό) ερέθισμα που δέχεται το έμβρυο είναι οι χτύποι της καρδιάς της μαμάς του, που κυμαίνονται περί τους 75 χτύπους ανά λεπτό. Έχει βρεθεί, ότι το άκουσμα αυτού του ρυθμού επιδρά ηρεμιστικά και προσφέρει αίσθημα ασφάλειας στο έμβρυο, αλλά και στο νεογνό μετέπειτα.

Για τα νεογνά αυτό επαληθεύεται, εφόσον, όταν είναι ανήσυχα και η μητέρα τους τα κρατήσει στην αγκαλιά της από την αριστερή πλευρά, αυτά ηρεμούν. Αυτό συμβαίνει, γιατί ακούν τους χτύπους της καρδιάς της μαμάς τους, ένα ηχητικό ερέθισμα που έχουν ήδη συνηθίσει από την εμβρυϊκή τους ζωή.

Η φωνή της μαμάς γίνεται αντιληπτή και είναι οικεία από το έμβρυο. Πως συμβαίνει αυτό; Το περιβάλλον της μήτρας είναι πλούσιο σε ήχους. Από όλους αυτούς τους ήχους η φωνή της μητέρας ξεχωρίζει και ελκύει την προσοχή του εμβρύου, διότι είναι πιο δυνατή από κάθε άλλο εξωτερικό ήχο, εφόσον μεταφέρεται κατευθείαν στη μήτρα μέσω του σώματός της, αλλά και επειδή είναι ο ήχος που πιο συχνά ακούει το έμβρυο από το εξωτερικό περιβάλλον. Η φωνή της μητέρας έχει ιδιαίτερη αξία, γιατί είναι το πρώτο μέσο επικοινωνίας και δεσμού μεταξύ μητέρας και παιδιού.

Στηριζόμενοι στο γεγονός πως τα έμβρυα είναι εξοικειωμένα στο άκουσμα συγκεκριμένων δονήσεων με συγκεκριμένη συχνότητα και ένταση, έχουν γίνει σειρές ερευνών που εδραιώνουν τη θεραπευτική δύναμη της μουσικής. Με ποιον τρόπο; Πλήθος ερευνών που έχουν διεξαχθεί σε νοσοκομεία και πανεπιστήμια έδειξαν, ότι τα νεογνά ηρεμούν όταν ακούν μουσική των Mozart, Vivaldi, Bach, Shubert, κ.ά. Αυτό εξηγείται από το γεγονός, ότι ο ρυθμός τους κυμαίνεται στους 72 χτύπους ανά λεπτό, πολύ κοντά δηλαδή στο ρυθμό που έχουν συνηθίσει να ακούν ήδη από την εμβρυϊκή τους ζωή.

Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι νεογνά και βρέφη έχουν προτίμηση και χαλαρώνουν στο άκουσμα παραμυθιών, ποιημάτων και μελωδιών που είχαν ακούσει από τη μητέρα τους, όταν εκείνη ήταν ακόμα έγκυος.

Η ένταση και η συχνότητα της μουσικής μπορούν να προκαλέσουν μείωση ή αύξηση της κινητικότητας του εμβρύου. Οι συνεχείς (ρυθμικοί) μέτριας ή χαμηλής έντασης ήχοι, όπως π.χ. το νανούρισμα, ηρεμούν το μωρό σε αντίθεση με ήχους μεγάλης έντασης, που προκαλούν αναστάτωση και εκνευρισμό.

Επίσης, η μουσική επιδρά θετικά και μετά τη γέννηση, στην ανάπτυξη των πρόωρων μωρών. Νεογνά τα οποία άκουγαν μουσική ελεγχόμενης έντασης και συχνότητας τον πρώτο καιρό της ζωής τους (ακόμα και όταν ήταν στη θερμοκοιτίδα) έπαιρναν πιο εύκολα και γρήγορα βάρος σε σχέση με άλλα που δεν άκουγαν.

Επίδραση της μουσικής στη μητέρα

Η μουσική επιδρά θετικά και στις μητέρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού. Πως γίνεται αυτό; Με τη μουσική η έγκυος χαλαρώνει και φορτίζεται θετικά, μειώνεται το άγχος και ενισχύεται η αυτοπεποίθησή της. Είναι ένας καλός τρόπος να ξεχαστεί από την καθημερινότητα, να νιώσει ευχάριστα, να εκφράσει θετικά συναισθήματα και φυσικά να διασκεδάσει! Η ήρεμη μουσική (κλασική) δρα πολύ ηρεμιστικά, τόσο στις μαμάδες (τις χαλαρώνει) όσο και στο μωρό για τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Η χορευτική μουσική, ακόμα και η ρυθμική κίνηση του χορού, προκαλούν την παραγωγή ενδορφινών, που δρουν χαλαρωτικά στο σώμα και προκαλούν ευφορία.

Σύμφωνα με μελέτη του M. Odent, με το τραγούδι οι έγκυες γυμνάζουν τους μυς του διαφράγματος και ασκούνται με τον πιο ευχάριστο τρόπο στη βαθιά αναπνοή, που θα τις βοηθήσει μετέπειτα στην ομαλή έκβαση του τοκετού.

Το ζευγάρι και το έμβρυο, όταν εκτίθεται σε κοινές μελωδίες, μοιράζονται τα ίδια συναισθήματα χαλάρωσης και ευφορίας και δημιουργούν μέσω της μουσικής ένα μέσο επικοινωνίας. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται ο δεσμός γονιών και βρέφους.

Η μουσική έχει ευεργετικές επιδράσεις και κατά τη διάρκεια του τοκετού. Θα λέγαμε ότι αποτελεί μια μη φαρμακευτική αναλγητική μέθοδο. Τα μουσικά ερεθίσματα στον τοκετό αυξάνουν την έκκριση των ενδορφινών, που παράγονται από τον εγκέφαλο. Η παραγωγή ενδορφινών μειώνει το αίσθημα πόνου και άρα την ανάγκη για χορήγηση ηρεμιστικών και παυσίπονων, όπως προκύπτει από σχετικές έρευνες.

Η θεραπευτική δράση της μουσικής συνεχίζεται και στη λοχεία. Μέσω της έκκρισης ενδορφινών προωθείται η έκκριση προλακτίνης, που σχετίζεται με την παραγωγή γάλακτος αλλά και ωκυτοκίνης, που προκαλεί συσπάσεις στη μήτρα, αναγκαίες για να την επαναφέρουν στο φυσιολογικό της μέγεθος.

Τι θα ήταν καλό να γνωρίζετε:

• Μην περιμένετε να γεννηθεί το μωρό σας για να ακούσει τη φωνή σας. Τραγουδήστε του όσο ακόμα είναι στην κοιλιά σας και μοιραστείτε τις ίδιες μουσικές εμπειρίες. Σας ακούει!
• Προτιμήστε κλασική μουσική για τους λόγους που αναφέραμε. Γρήγοροι και έντονοι ρυθμοί μπορεί να σας διασκεδάζουν, ίσως όμως ενοχλήσουν το έμβρυο.
• Οι υψηλές συχνότητες προκαλούν κινητικότητα του εμβρύου, σε αντίθεση με τις χαμηλές που την περιορίζουν.
• Υπάρχει η λεγόμενη “μουσική για εγκυμοσύνη” με συνθέσεις γνωστών κλασικών συνθετών, που βοηθούν στη ψυχοσωματική ανάπτυξη του εμβρύου. Στηρίζεται σε πορίσματα της προγενέθλιας μάθησης (σημαντικού τμήματος της γενετικής), που αποδέχεται τον καταλυτικό ρόλο της μουσικής στην εγκυμοσύνη.
• Πληροφορίες για τη μέθοδο της μουσικοθεραπείας μπορείτε να πάρετε από ειδικευμένους στη μέθοδο. Οι μουσικοθεραπευτές εργάζονται σε φορείς ψυχικής υγείας, νοσοκομεία, κοινωνικές υπηρεσίες, κ.ά. Για περισσότερες πληροφορίες υπάρχει και ο Ελληνικός Σύλλογος Καταρτισμένων Επαγγελματιών Μουσικοθεραπευτών (ΕΣΚΕΜ).
• Πρέπει να τονιστεί, ότι η μουσικοθεραπεία δεν αντικαθιστά τη ψυχοθεραπεία, τη φαρμακευτική αγωγή ή όποια άλλη επιστημονική μέθοδο. Συμβάλλει, όμως, σε σημαντικό βαθμό στην επίλυση διαφόρων προβλημάτων.

Πηγή: www.yeskid.gr