Αναλυτικό υπερηχογράφημα Β' τριμήνου
Το αναλυτικό υπερηχογράφημα Β΄ τριμήνου ή υπερηχογράφημα Β΄ επιπέδου αποτελεί τη σημαντικότερη υπερηχογραφική εξέταση στο 2ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, δίνοντας πλήθος πληροφοριών για το έμβρυο και τη μητέρα.
Τι είναι και πότε γίνεται το αναλυτικό υπερηχογράφημα;
Το αναλυτικό υπερηχογράφημα αποτελεί βασική εξέταση του προγεννητικού ελέγχου που γίνεται στο Β΄ τρίμηνο, από την 20ή έως την 23η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Αποσκοπεί στο να προσφέρει στους γονείς περισσότερες πληροφορίες για το έμβρυο και ανάλογα με τα δεδομένα να προσδιοριστεί η πορεία της εγκυμοσύνης.
Σε αυτή την ηλικία της εγκυμοσύνης είναι δυνατή η λεπτομερής μελέτη της ανατομίας του εμβρύου, η οποία δεν ήταν πλήρως δυνατή στο υπερηχογράφημα του Α΄ τριμήνου (αυχενική διαφάνεια), λόγω του ότι το έμβρυο ήταν μικρότερο σε μέγεθος.
Το αναλυτικό υπερηχογράφημα εκτιμά το μέγεθος της πιθανότητας και όχι τη βεβαιότητα να έχει το έμβρυο σύνδρομο Down. Παρότι αυτό το υπερηχογράφημα παρέχει σπουδαίες πληροφορίες για το έμβρυο, πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι δεν είναι δυνατό να εντοπιστούν όλες οι παθολογικές καταστάσεις.
Αυτό συμβαίνει, γιατί ορισμένες χρωμοσωματικές και ανατομικές ανωμαλίες παρουσιάζουν υπερηχογραφικά ευρήματα, ενώ κάποιες άλλες όχι, όπως αναφέρεται και στη διεθνή βιβλιογραφία (RCOG 2000).
Ο μόνος τρόπος για έναν πιο ενδελεχή έλεγχο της κατάστασης του εμβρύου είναι οι επεμβατικές διαγνωστικές μέθοδοι, οι οποίες όμως θα πρέπει να γίνονται μόνο εφόσον κρίνεται απαραίτητο, καθώς ενέχουν μικρό αλλά υπολογίσιμο κίνδυνο αποβολής.
Ποια είναι τα οφέλη του υπερηχογραφήματος;
Σε αυτό το υπερηχογράφημα γίνεται:
- Η επιβεβαίωση ότι η εγκυμοσύνη εξελίσσεται φυσιολογικά.
- Ο προσδιορισμός των πιθανοτήτων για την τρισωμία 21 (σύνδρομο Down).
- Η διάγνωση συγγενών ή ανατομικών ανωμαλιών που είναι ανιχνέυσιμες σε αυτή την ηλικία της εγκυμοσύνης.
- Η διάγνωση διαφόρων καταστάσεων ή νόσων του εμβρύου, αρκετές από τις οποίες είναι ιάσιμες είτε ενδομητρίως ή και μετά τη γέννηση.
- Η πρόβλεψη της πιθανότητας για πρόωρο τοκετό πριν τις 33 εβδομάδες της κύησης.
- Η πρόβλεψη της πιθανότητας που έχει η έγκυος να εμφανίσει υπέρταση στην εγκυμοσύνη.
Διάρκεια και συνθήκες εξέτασης.
Η διάρκεια της εξέτασης εξαρτάται από τη θέση του εμβρύου, τον αριθμό των κυοφορούντων εμβρύων, αλλά και από συνθήκες που μπορεί να δυσχεραίνουν την απεικόνιση, όπως π.χ. ο σωματικός δείκτης της μητέρας (λόγω αυξημένου λιπώδους ιστού συνήθως παρουσιάζεται περιορισμένη ευκρίνεια εικόνας).
Όταν οι συνθήκες και η θέση του εμβρύου είναι ιδανικά, το υπερηχογράφημα διαρκεί 30-45 λεπτά. Εάν η θέση του εμβρύου δεν είναι ιδανική για τη λεπτομερή εξέτασή του, τότε ο γιατρός μπορεί να ζητήσει να γίνει διάλειμμα και κατόπιν να συνεχιστεί η εξέταση (δίνεται χρόνος, ώστε οι συνθήκες να γίνουν πιο ευνοϊκές, π.χ. να αλλάξει θέση το έμβρυο). Η επιθυμητή θέση του εμβρύου μπορεί να είναι είτε ανάσκελα είτε μπρούμυτα, ανάλογα με το τι θέλει ο γιατρός να μελετήσει κάθε φορά.
Πώς γίνεται το αναλυτικό υπερηχογράφημα και τι πληροφορίες μας δίνει;
Το υπερηχογράφημα γίνεται διακοιλιακά, με σημαντική παράμετρο την εξέταση του μήκους του τραχήλου της μήτρας, που συνήθως γίνεται με διακολπικό υπερηχογράφημα. Αρχικά, στην εξέταση μελετάται η ανάπτυξη του εμβρύου, η καρδιακή του συχνότητα, οι κινήσεις και η προβολή του (κεφαλική, ισχιακή κ.ά.), η ποσότητα του αμνιακού υγρού, η θέση και η ωρίμανση του πλακούντα.
Έπειτα γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή ο λεπτομερής έλεγχος της ανατομίας του εμβρύου ξεκινώντας από το κεφάλι και τον εγκέφαλο, το πρόσωπο, το τράχηλο (λαιμό) και το πάχος του δέρματος πίσω από τον αυχένα (αυχενική πτυχή), τη σπονδυλική στήλη, το θώρακα και τους πνέυμονες, την καρδιά, το γαστρεντερικό και ουροποιητικό σύστημα, τα άνω και τα κάτω άκρα, τα έξω γεννητικά όργανα και τέλος μελετάται ο ομφάλιος λώρος του εμβρύου, ο αριθμός των αγγείων του, αλλά και από που εκφύεται στον πλακούντα.
Η εκτίμηση της πιθανότητας που υπάρχει στην κάθε έγκυο για πρόωρο τοκετό (δηλαδή πριν τις 33 εβδομάδες της εγκυμοσύνης) γίνεται με τη μέτρηση του μήκους του τραχήλου με διακολπικό υπερηχογράφημα. Η σπουδαιότητα της μέτρησης του μήκους του τραχήλου είναι ακόμη μεγαλύτερη στις πολύδυμες εγκυμοσύνες (δηλαδή με περισσότερα από ένα έμβρυα), στις γυναίκες με προηγούμενο ιστορικό πρόωρου τοκετού και σε εκείνες που έχουν υποβληθεί σε κάποια επέμβαση του τραχήλου της μήτρας.
Ακόμα, κατά τη διάρκεια αυτού του υπερηχογραφήματος εκτιμάται η απόσταση που υπάρχει μεταξύ του κάτω χείλους του πλακούντα και του έσω τραχηλικού στομίου (δηλαδή εάν ο πλακούντας έχει χαμηλή ή υψηλή θέση στη μήτρα) και η αντίσταση που υπάρχει στη ροή του αίματος στις μητριαίες αρτηρίες (αρτηρίες που αιματώνουν τον πλακούντα), ώστε να προβλεφθεί ποιες γυναίκες μπορεί να παρουσιάσουν υπέρταση στην εγκυμοσύνη, γνωστή και ως προεκλαμψία.
Ιδανικά, το υπερηχογράφημα ολοκληρώνεται με μια διακοιλιακή επισκόπηση των όσων μελέτησε ο γιατρός (μία σύντομη “δεύτερη ματιά”).
Στη συνέχεια το ζευγάρι και ο θεράποντας ιατρός τους θα ενημερωθούν από το γιατρό που έκανε το υπερηχογράφημα για τα αποτελέσματα της εξέτασης, τα ευρήματα που μπορεί να υπάρχουν και την τελική στατιστική πιθανότητα για την τρισωμία 21.
Πώς προκύπτει το αποτέλεσμα των πιθανοτήτων για το σύνδρομο Down;
Ο προσδιορισμός των πιθανοτήτων στο Β΄ τρίμηνο γίνεται με βάση την παρουσία ή όχι ορισμένων ευρημάτων, που ονομάζονται δείκτες. Αυτοί είναι:
- Το πάχος της αυχενικής πτυχής.
- Το βραχύ βραχιόνιο οστό.
- Το βραχύ μηριαίο οστό.
- Η υδρονέφρωση (αύξηση της ποσότητας των ούρων στις πυέλους των νεφρών του εμβρύου).
- Η ηχογενής εστία (ηχογενής περιοχή στους θηλοειδείς μυς της καρδιάς).
- Το υπερηχογενές έντερο (εντονότερη αντανάκλαση στην απεικόνιση του εντέρου με τους υπερήχους).
- Η μείζων ανωμαλία (ανωμαλία που είναι ασύμβατη με τη ζωή, π.χ. ανεγκεφαλία).
Η στατιστική πιθανότητα για την τρισωμία 21 (σύνδρομο Down) στο αναλυτικό υπερηχογράφημα προκύπτει από το συνδυασμό της πιθανότητας για το σύνδρομο Down στο υπερηχογράφημα του Α΄ τριμήνου και της ηλικίας της μητέρας και το αν υπάρχουν δείκτες ή όχι. Οι υπολογισμοί της πιθανότητας βασίζονται στη μελέτη: K.H Nicolaides. Screening for chromosomal defects (editorial). Ultrasound Obstetrics Gynecology 2003 April 21(4):313-21.
Οι γονείς θα λάβουν τις πληροφορίες που προκύπτουν από την εξέταση και θα τις κατανοήσουν με τη βοήθεια του γιατρού που εκτέλεσε το υπερηχογράφημα. Ανάλογα με την πιθανότητα που προκύπτει για το σύνδρομο Down, προσφέρεται στο ζευγάρι η επιλογή να αποφασίσει, μετά από συζήτηση με το θεράποντα ιατρό τους, αν θέλει να προχωρήσει σε περαιτέρω επεμβατικό έλεγχο για τη μελέτη των χρωμοσωμάτων του εμβρύου.
Όπως και στην εξέταση της αυχενικής διαφάνειας, όταν η στατιστική πιθανότητα είναι πάνω από 1/300 (π.χ. 1/200), αλλά και στην περίπτωση που υπάρχουν περισσότεροι από ένας δείκτες, τότε προσφέρεται να γίνει μια επεμβατική διαγνωστική μέθοδος. Ο επεμβατικός διαγνωστικός έλεγχος που προσφέρεται στο Β΄ τρίμηνο είναι η αμνιοπαρακέντηση (λήψη αμνιακού υγρού).
Άρθρο: Ευαγγελία Σ. Χάλαρη, Μαία
Πηγή: www.yeskid.gr