Το στρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Απαντήσεις σε μία σειρά ερωτημάτων για το τι είναι και πως επηρεάζει το άγχος τη ζωή της εγκύου, αλλά και πως μπορεί η ίδια να διαχειριστεί εποικοδομητικά το στρες που φυσιολογικά υπάρχει τους 9 αυτούς μήνες.

Τι είναι το άγχος;

Μιλώντας γενικά για το στρες, θα λέγαμε, ότι είναι μια φυσιολογική απάντηση του οργανισμού σε συνθήκες που βιώνονται σαν απειλητικές. Το άγχος, λοιπόν, είναι ο μηχανισμός μέσω του οποίου δραστηριοποιούμαστε εντονότερα απ’ ότι συνήθως σε καταστάσεις ηρεμίας. Παραδοσιακά ο άνθρωπος, όπως και τα ζώα, έπρεπε να παλέψει για την επιβίωσή του. Για το λόγο αυτό, το ίδιο το σώμα από κατάσταση ηρεμίας αλλάζει σε κατάσταση κινητοποίησης και εγρήγορσης, όταν οι συνθήκες το απαιτούν: η καρδιά χτυπάει πιο γρήγορα, η αναπνοή εντείνεται, ο μυϊκός τόνος αυξάνεται, κ.ά. Φανταστείτε ένα δρομέα, ο οποίος προκειμένου να αντεπεξέλθει, πιέζει το σώμα του να αποδώσει σε ταχύτερους ρυθμούς. Σήμερα βέβαια, δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε -τόσο συχνά τουλάχιστον- απαιτήσεις οι οποίες ζητούν να τρέξουμε γρήγορα ή να παλέψουμε. Εντούτοις, το σώμα μας μέσα στη διάρκεια των αιώνων δεν έχει αλλάξει παρά ελάχιστα, με αποτέλεσμα να συνεχίζει να δίνει μήνυμα κινητοποίησης, παρόλο που η κατάσταση -π.χ. το να είμαστε εγκλωβισμένοι στην κίνηση και να αγχωνόμαστε ότι θα αργήσουμε στη δουλειά μας- απαιτεί κάθε άλλο παρά μυϊκή δύναμη.

Είναι φυσιολογικό να έχω τόσο άγχος στην εγκυμοσύνη μου;

Το άγχος λοιπόν είναι η κινητοποίηση του σώματος, η οποία ξεκινά μετά από ανάλογη εντολή του εγκεφάλου. Όταν ερμηνεύσουμε μια κατάσταση ως απειλητική ή προκλητική, ενεργοποιούμε την αντίστοιχη απάντηση – στρες του οργανισμού. Στην περίπτωση της εγκυμοσύνης τώρα, θα λέγαμε ότι καλύπτονται όλα τα κριτήρια των στρεσογόνων καταστάσεων. Καθώς οι αλλαγές αρχίζουν να συμβαίνουν, η έγκυος αρχίζει να αντιλαμβάνεται και να συνειδητοποιεί, ότι το σώμα της έχει μια άλλη διάσταση: δημιουργεί και ανατρέφει μια καινούρια ζωή. Η ιδιαίτερη αυτή κατάσταση πλημμυρίζει την έγκυο αντιφατικά συναισθήματα: ενθουσιασμός, αγωνία, φόβος, ανυπομονησία, προσμονή. Τοποθετείται ξαφνικά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και αυτό την κάνει να νιώθει σημαντική, αλλά και ανήσυχη. Η κατάσταση είναι κάτι καινούριο και πρωτόγνωρο, το οποίο η έγκυος δεν ξέρει ακριβώς πως να χειριστεί, και παράλληλα εξαιρετικά σημαντικό για εκείνη αλλά και για πολλούς άλλους, όπως ο σύζυγος, οι γονείς της, κ.ά. Επιπλέον, η ορμονική αναστάτωση που συμβαίνει στο σώμα της εντείνει τα συναισθήματά της, με αποτέλεσμα να νιώθει -και σε μεγάλο βαθμό να ισχύει κιόλας-, ότι δυσκολεύεται να τα χειριστεί.

Πότε το άγχος μπορεί να δημιουργεί προβλήματα;

Το άγχος από μόνο του δεν είναι τόσο κακό: αντίθετα μας προστατεύει και μας βοηθά να αντεπεξέλθουμε αποτελεσματικά απέναντι στις προκλήσεις της ζωής. Το πρόβλημα συνήθως έρχεται είτε όταν ο μηχανισμός του άγχους υπερλειτουργεί, με αποτέλεσμα σωματική και ψυχική κόπωση, είτε όταν το άγχος εκλύεται σε καταστάσεις οι οποίες θεωρούνται επικίνδυνες, χωρίς πραγματικά να είναι. Πολλές φορές οι υπεραγχώδεις έγκυες επιλέγουν δύο οδούς, για να αντιμετωπίσουν το άγχος τους: είτε ανησυχούν υπερβολικά, με αποτέλεσμα να αποφεύγουν αρκετές δραστηριότητες, να επισκέπτονται συνεχώς το γιατρό τους, να παρερμηνεύουν το παραμικρό σωματικό σύμπτωμα ως ανησυχητικό και επικίνδυνο, είτε το εντελώς αντίθετο: φέρονται σαν να μη συμβαίνει τίποτα, δε δίνουν την παραμικρή σημασία σαν να μην υπάρχει κανένας λόγος να αγχώνονται και όλα να είναι όπως πριν.

Στην πρώτη περίπτωση, η υπερβολική ενασχόληση διατηρεί την έγκυο σε μια συνθήκη συνεχούς άγχους, με αποτέλεσμα σωματική και ψυχική κόπωση, ενώ στη δεύτερη, η υπερβολική χαλαρότητα μπορεί να οδηγήσει την έγκυο στο να παραβλέψει συμπτώματα και μηνύματα που λαμβάνει από το σώμα της και να μη δείξει τη δέουσα προσοχή.

Απαντήσεις σε μία σειρά ερωτημάτων για το τι είναι και πως επηρεάζει το άγχος τη ζωή της εγκύου, αλλά και πως μπορεί η ίδια να διαχειριστεί εποικοδομητικά το στρες που φυσιολογικά υπάρχει τους 9 αυτούς μήνες.

Τι μπορώ να κάνω για να αντιμετωπίσω το άγχος μου;

Ηρεμήστε! Σίγουρα το άγχος μπορεί να επιβαρύνει μια κατάσταση, η οποία όμως προϋπάρχει, κοινώς δε δημιουργεί από μόνο του τόσο σοβαρά προβλήματα. Μια απόδειξη γι’ αυτό είναι, ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε βιώσει έντονο στρες αρκετές φορές στη ζωή μας και έχουμε επιβιώσει! Σκεφτείτε γυναίκες, οι οποίες ήταν έγκυες σε πολέμους, κατά τη διάρκεια τρομοκρατικών ενεργειών, θύματα βασανισμών, σε αυτοκινητιστικά ατυχήματα: ελάχιστες από αυτές έχασαν τελικά το μωρό.

Χαλαρώστε με το δικό σας τρόπο. Σκεφτείτε δραστηριότητες που σας ευχαριστούν και προσπαθήστε να βρείτε χρόνο γι’ αυτές καθημερινά. Ένας καφές με μια φίλη, ένας περίπατος σε έναν ήσυχο δρόμο, μια βόλτα στα μαγαζιά, ένα τηλέφωνο σε ένα αγαπημένο πρόσωπο. Δημιουργείστε μια νοερή εικόνα ευτυχίας, στην οποία μπορείτε να καταφεύγετε όταν αισθάνεστε ότι το άγχος σας κατακλύζει.

Προσπαθήστε να μην αναζητάτε συνεχώς πληροφορίες για θέματα εγκυμοσύνης, κινδύνους, κ.ά. Έχει φανεί, ότι η υπερβολική ενημέρωση αυξάνει την ανησυχία και διατηρεί την έγκυο σε μια κατάσταση υπερεγρήγορσης, η οποία τελικά και κουράζει αλλά και δεν προσφέρει πραγματικά. Οι συμβουλές του γυναικολόγου σας είναι αρκετές.

Μην εγκλωβίζεστε στην εικόνα που βλέπετε στα μάτια των άλλων. Μπορεί όλοι να θεωρούν, ότι είστε εγκυμονούσα και τρισευτυχισμένη και να νιώθετε, ότι θα τους απογοητεύσετε, εάν πείτε ότι δεν είναι ακριβώς έτσι. Μιλήστε στους άλλους για το πως πραγματικά νιώθετε. Το να μοιραστείτε τα συναισθήματά σας θα σας βοηθήσει να τα εκτονώσετε, αλλά και να ανοίξετε το δρόμο και στους δικούς σας να σας μιλήσουν και εκείνοι με τον ίδιο τρόπο. Μην ξεχνάτε, ότι μπορεί εσείς να εγκυμονείτε, αλλά υπάρχει και κάποιος άλλος -ο μέλλων μπαμπάς- ο οποίος είναι εκεί για να σας στηρίξει, αλλά και να μοιραστεί μαζί σας τα δικά του συναισθήματα, εάν εσείς τα ενθαρρύνετε.

Μην υποκύπτετε στη συναισθηματική λογική -“αυτό που νιώθω ισχύει”, π.χ. “αφού αισθάνομαι άγχος σε αυτή την εξέταση, σίγουρα κάτι άσχημο συμβαίνει στο μωρό μου” . Είστε έγκυος, δεν έχετε αποκτήσει ενόραση ή μαγικές ικανότητες, για να καταλαβαίνετε και να προβλέπετε το μέλλον.

Η σωματική άσκηση φαίνεται, ότι τονώνει όχι μόνο το σώμα αλλά και το πνεύμα. Εάν γυμναζόσασταν πριν μείνετε έγκυος, συζητήστε με το γιατρό σας να συνεχίσετε, εάν σας ευχαριστεί.

Πως μπορώ να ελέγξω τις αρνητικές μου σκέψεις;

Συχνά η έγκυος αυτο-εγκλωβίζεται σε δυσλειτουργικές σκέψεις του τύπου:

• “Δεν θα έπρεπε να έχω τόσο άγχος, θα έπρεπε να είμαι ευτυχισμένη και χαρούμενη”
• “Το άγχος μου θα βλάψει το μωρό μου”
• “Αφού νιώθω τόσο άσχημα, δε μπορεί, κάτι κακό θα συμβαίνει”
• “Εάν κάτι συμβεί στο μωρό, θα τους απογοητεύσω όλους”
• “Και μετά; Θα είμαι καλή μητέρα;”
• “Ποτέ πια δε θα είμαι ήρεμη και χαλαρή”

Μην αποφεύγετε τις αρνητικές σας αγχογόνες σκέψεις. Aντιμετωπίστε τις με λογικές ερωταποκρίσεις: αυτό που σκέφτομαι και με αγχώνει, ισχύει; Τι αποδείξεις έχω γι’ αυτό; Ποιo είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί εάν αυτό που φοβάμαι ισχύει; Μήπως ανησυχώ υπερβολικά; Τι θα έλεγα σε μια φίλη μου, εάν σκεφτόταν το ίδιο πράγμα; Πώς αλλιώς μπορώ να δω αυτό που με προβληματίζει;

Σκεφτείτε καταστάσεις, όπου παρόλο που ήσασταν πολύ αγχωμένη, καταφέρατε να χειριστείτε αποτελεσματικά. Είναι αυτό μια πραγματική απόδειξη, ότι τελικά τα καταφέρνετε καλύτερα απ’ ότι νιώθετε; Με αφετηρία πραγματικές εμπειρίες και όχι συναισθήματα, θα μπορέσετε να αντλήσετε την απαραίτητη δύναμη και αυξήσετε την αίσθηση αυτοαποτελεσματικότητάς σας.

Το σημαντικότερο: το ζητούμενο δεν είναι να μην έχετε άγχος. Είναι εξάλλου, αδύνατο, καθώς, όπως ήδη αναφέρθηκε, οι ορμόνες που κατακλύζουν τον οργανισμό σας είναι και κυρίως υπεύθυνες για την ένταση των συναισθημάτων σας. Άλλωστε, το άγχος από μόνο του δε σας βλάπτει, αντίθετα μπορεί να λειτουργήσει σαν σύμμαχος και βοηθός. Είναι μια σημαντική λειτουργία, η οποία μας βοηθά να δείξουμε τη δέουσα προσοχή σε μια όμορφη, αλλά και ευαίσθητη περίοδο της ζωής μας. Σκεφτείτε, ότι καθώς ο καιρός περνά, εξοικειώνεστε σταδιακά με την κατάσταση της εγκυμοσύνης: ο στόχος είναι ένα βήμα τη φορά, με ψυχραιμία αλλά και ρεαλισμό και -τελικά- αποδοχή του αγχωμένου εαυτού σας. 

Άρθρο: Ιωάννα Αποστολοπούλου MSc Κλινική Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Κατεύθυνσης, Επιστημονική Συνεργάτις του Εργαστηρίου Ψυχολογικής Συμβουλευτικής Φοιτητών Πανεπιστημίου Αθηνών & Συντονίστρια Τμήματος Θεραπειών Παιδιών και Εφήβων του Ινστιτούτου Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς.

Πηγή: www.yeskid.gr