Μαθήματα ανώδυνου τοκετού

Η ψυχοπροφυλακτική μέθοδος ή μαθήματα ανώδυνου τοκετού περιλαμβάνουν μια σειρά θεωρητικών και πρακτικών μαθημάτων, με σκοπό να βοηθηθεί η έγκυος στην εξέλιξη της εγκυμοσύνης της και στην καλύτερη ανταπόκρισή της στον πόνο κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Τα μαθήματα αυτά συνήθως ξεκινούν 2 - 3 μήνες πριν τον τοκετό και προσφέρουν στην έγκυο όλες εκείνες τις γνώσεις που χρειάζεται για να μπορεί να χαρεί την εγκυμοσύνη της, να συνειδητοποιήσει την κατάσταση και να έχει ένα ολοκληρωμένο και συνειδητό ρόλο στον τοκετό της.

Η ψυχοπροφυλακτική μέθοδος στηρίζεται στην άποψη, ότι ένα μέρος του πόνου που νιώθει η γυναίκα στον τοκετό οφείλεται στο φόβο που προέρχεται από την άγνοιά της γύρω από τη διαδικασία του τοκετού.

Ιστορικά, ο Βρετανός γιατρός Grantly Dick Read (1933) έβαλε πρώτος τα θεμέλια για τον ανώδυνο τοκετό, που αναπτύχθηκε ακόμη περισσότερο σε Ευρώπη και ΗΠΑ μέσα από τις μεθόδους των Lamage, Leboyer, Peterson, Mehl και άλλων.

Τι διδάσκεται στα μαθήματα ανώδυνου τοκετού;

• Στα μαθήματα αυτά παρουσιάζεται αναλυτικά η διαδικασία λειτουργίας του γυναικείου οργανισμού, βασικά στοιχεία ανατομίας για να κατανοηθούν οι σωματικές αλλαγές κατά την κύηση και τον τοκετό, πληροφορίες σχετικά με τη σύλληψη, την ανάπτυξη του εμβρύου, τις σχέσεις της εγκύου με τον εαυτό της, το έμβρυο και το περιβάλλον της.
• Γίνεται διδασκαλία ψυχολογικών μεθόδων, διαχείρισης άγχους, εξοικείωση με τα ψυχολογικά προβλήματα της λοχείας, κ.ά.
• Γίνεται επεξήγηση σύγχρονων μεθόδων αναισθησιολογίας για την καταπολέμηση του πόνου, περιγραφή έκτακτων μεθόδων τοκετού, όπως η καισαρική τομή, παρατεταμένος ή δύσκολος τοκετός.
• Δίνονται συμβουλές για τη διατροφή, την άσκηση, τον ύπνο και τον τρόπο ζωής της εγκύου, ενώ διδάσκονται κινήσεις για χαλαρωτικό μασάζ.
• Τα μαθήματα περιλαμβάνουν μια σειρά ασκήσεων που βοηθούν τη μέλλουσα μητέρα να γνωρίσει καλύτερα το σώμα της, να εκπαιδεύσει και να ελέγξει τους μύες του σώματός της που παίρνουν μέρος στον τοκετό, να γυμναστεί με ασφάλεια και να διατηρήσει μια καλή φυσική και ψυχολογική κατάσταση, μέχρι να γεννήσει. Με τις ασκήσεις αυτές η γυναίκα χαλαρώνει, ενώ οι αναπνευστικές ασκήσεις που μαθαίνει βοηθούν στην καλύτερη οξυγόνωση του οργανισμού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και κατά τον τοκετό. Επιπλέον, η γνώση των ασκήσεων αυτών θα εξασφαλίσει την καλύτερη συνεργασία με το ιατρικό προσωπικό και τις εντολές που της δίνει κατά τη διάρκεια του τοκετού.
• Δίνονται συμβουλές για την περιποίηση της μητέρας και του μωρού κατά τη διάρκεια της λοχείας, αλλά και συμβουλές για το μητρικό θηλασμό.
• Σε αυτά τα μαθήματα η έγκυος μπορεί να εκφράσει απορίες και φοβίες στη μαία της και έτσι να νιώθει μεγαλύτερη σιγουριά και ασφάλεια για το που βρίσκεται και το τι θα επακολουθήσει, ενώ αναπτύσσεται μεταξύ των δύο μια ζεστή ανθρώπινη σχέση που προσδίδει ακόμη μεγαλύτερη ασφάλεια, που τόσο έχει ανάγκη να νιώσει η έγκυος εκείνη τη στιγμή.

Στη διάρκεια των μαθημάτων μπορεί να συμπεριληφθεί:

• Ξενάγηση στο γυναικολογικό και μαιευτικό τμήμα του νοσοκομείου, ώστε η έγκυος να εξοικειωθεί με το περιβάλλον και τον εξοπλισμό και να μειώσει το άγχος της.
• Υποβοήθηση της εκπαίδευσης με οπτικοακουστικά μέσα, φωτογραφικό υλικό, σλάιτς, dvd.

Από τα μαθήματα δεν εξαιρείται και ο πατέρας, ο οποίος επίσης έχει ανάγκη να ενημερωθεί για οτιδήποτε γύρω από την εγκυμοσύνη και την εξέλιξή της, έτσι ώστε να αποβάλλει άγχος και φοβίες και να στηρίξει τη σύντροφό του με αποτελεσματικό τρόπο.

Τα μαθήματα ανώδυνου τοκετού μπορούν να παρακολουθήσουν:

• Μέλλουσες μαμάδες και μπαμπάδες στο πρώτο τους μωρό, που η όλη διαδικασία είναι εντελώς πρωτόγνωρη.
• Ζευγάρια που ήδη έχουν ένα ή περισσότερα παιδάκια και θέλουν να φρεσκάρουν τις γνώσεις τους κυρίως σε μεθόδους χαλάρωσης, αλλά και για την προσαρμογή των μεγαλύτερων παιδιών στο νεογέννητο αδελφάκι τους.
• Στα μαθήματα αυτά μπορούν να φιλοξενηθούν και ζευγάρια που έγιναν πρόσφατα γονείς και επιθυμούν να μοιραστούν την εμπειρία τους αυτή και με άλλους μέλλοντες γονείς.

Τα μαθήματα ανώδυνου τοκετού παραδίδονται από μαίες και οργανώνονται σε δημόσια, ιδιωτικά μαιευτήρια, ιδιωτικούς επαγγελματικούς ιατρικούς χώρους ή και κατ' οίκον.

Πώς αντιλαμβανόμαστε τον πόνο;

Η μέλλουσα μητέρα θα πρέπει να συνειδητοποιήσει, ότι η αντοχή στον πόνο διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και πως όλη η εμπειρία του τοκετού είναι διαφορετική για κάθε γυναίκα. Επίσης, θα πρέπει να κατανοήσει την πιθανότητα ύπαρξης ανέλπιστων προβλημάτων της τελευταία στιγμής, τα οποία με τη σωστή συνεργασία μπορούν να αντιμετωπιστούν επιτυχώς από το ιατρικό και μαιευτικό προσωπικό.

Το πώς αντιλαμβάνεται τον πόνο κάθε γυναίκα και πώς μπορεί να τον αντιμετωπίσει εξαρτάται από την προσωπικότητα, αλλά και τον τρόπο που έχει μάθει να αντιμετωπίζει το στρες.

Η ψυχολογική πίεση και ο φόβος που υπάρχει για το μέγεθος του πόνου που θα αντιμετωπίσει η έγκυος, προκαλεί περισσότερο άγχος και μεγαλύτερη έκκριση ορμονών που εντείνουν τον πόνο. Για την αντίληψη του πόνου παίζουν επίσης ρόλο κοινωνικοί παράγοντες, αλλά και η αυθυποβολή.

Επιπλέον, η ένταση, το άγχος και ο πόνος της εγκύου κατά τη διάρκεια παραμονής της στο μαιευτήριο μπορούν να αυξηθούν από διάφορους άλλους παράγοντες, όπως η παρατεταμένη γυναικολογική εξέταση, η έκθεση σε διαφορετικούς ιατρούς, η έλλειψη επαφής και ουσιαστικής επικοινωνίας με το μαιευτικό προσωπικό, το άγνωστο περιβάλλον, κ.ά.

Τα μαθήματα ανώδυνου τοκετού προσφέρουν:

• Αυτοπεποίθηση στη γυναίκα, ότι θα καταφέρει στον τοκετό να διατηρήσει την ψυχραιμία της.
• Καλή συνεργασία με το προσωπικό του νοσοκομείου και εξοικείωση με το περιβάλλον που θα γεννήσει.
• Δυνατότητα να ενημερωθεί αξιόπιστα και γρήγορα για ένα μεγάλο όγκο πληροφοριών γύρω από την ίδια και το μωρό της.
• Ευκαιρία να απαντηθούν όλες οι απορίες και ερωτήσεις της ακόμα και αυτές που ντρέπεται να ρωτήσει το γυναικολόγο της, για να μη χαρακτηριστεί αφελής ή υπερβολική.
• Ευκαιρία γνωριμίας και με άλλες μέλλουσες μαμάδες στα πλαίσια ομαδικών μαθημάτων που θέλουν να μοιραστούν όλες κοινές εμπειρίες και προβληματισμούς.

Όσο πιο ολοκληρωμένη είναι η ψυχοπροφυλακτική εκπαίδευση μιας εγκύου τόσο μεγαλύτερη συνείδηση και συμμετοχή έχει σε κάθε στάδιο του τοκετού και τόσο πιο θετικά είναι τα συναισθήματα της για την εμπειρία του τοκετού.

Αντιθέτως, οι μη ενημερωμένες γυναίκες είναι εκείνες που λόγω άγνοιας και υπερβολικού φόβου επιθυμούν τη λύση της καισαρικής τομής.

Βέβαια, υπάρχει και η περίπτωση που παρά την προετοιμασία που έχει γίνει, η έγκυος δε μπορεί να εφαρμόσει αποτελεσματικά τις ψυχοπροφυλακτικές μεθόδους που έμαθε και να διαχειριστεί το αίσθημα του πόνου, με αποτέλεσμα να ζητήσει τη βοήθεια μεθόδων αναισθησίας. Ακόμα και σε αυτή τη περίπτωση τα μαθήματα ανώδυνου τοκετού δεν πάνε χαμένα, αφού έχει μάθει πολλές και σημαντικές πληροφορίες για την ίδια και το μωρό της.

Σε άλλη, πάλι, περίπτωση παρά το γεγονός ότι η γυναίκα έχει προετοιμαστεί ότι θα γεννήσει φυσιολογικά για διάφορους λόγους μπορεί να οδηγηθεί σε τοκετό με καισαρική τομή. Φυσικά και υπάρχει η απογοήτευση που στερήθηκε την εμπειρία του φυσιολογικού τοκετού που ετοίμαζε να ζήσει τόσο καιρό. Ωστόσο, η καισαρική τομή που γίνεται με επισκληρίδιο αναισθησία επιτρέπει και πάλι στη γυναίκα να παρακολουθήσει το γεγονός, ακόμα και αν δε συμμετέχει ενεργά.

Τέλος, είναι σημαντικό από την αρχή να παρέχεται στο ζευγάρι σωστή ενημέρωση σχετικά με τις επιλογές που υπάρχουν για την αντιμετώπιση του πόνου. Οι επιλογές αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν μαθήματα ανώδυνου τοκετού, επισκληρίδιο αναισθησία, μασάζ, κ.ά., έτσι ώστε να είναι σε θέση η μέλλουσα μαμά να διαλέξει τη μέθοδο αντιμετώπισης του πόνου που θα ακολουθήσει ανάλογα με τα θέλω και τις προσωπικές ανάγκες της, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν υπάρχουν ιατρικοί περιορισμοί που να επιβάλλουν εξαρχής άλλου είδους χειρισμούς, όπως π.χ. τοκετό με καισαρική τομή.

Πηγή: Η εξελικτική και η κλινική ψυχολογία στο χώρο της υγείας, Δρ. Χρυσούλα Μελισσά -Χαλικιοπούλου. www.yeskid.gr